اصطلاحات تخصصی پرکاربرد در صنعت چاپ

 

اینکه چاپ و صنعت چاپ چیست موضوعی است که شرح آن را می توانید در خیلی از دیتا ها و مقالات دیگر مورد بررسی قرار دهید. بنابراین تصمیم گرفتیم با نگارش مقاله ای تازه به جای پرداختن به کلیشه ها این بار شما را با مهمترین مفاهیم و اصطلاحات چاپی آشنا کنیم.

اگر در حوزه چاپ فعالیت دارید یا قرار است به همکاران ما در این حوزه بپیوندید مطالعه این مقاله شرکت لفاف کاسپین خالی از لطف نیست. زیرا این مقاله حاوی منبع جامعی از مهمترین اصطلاحات تخصصی چاپ و فرآیندهای چاپ می باشد.
با ما همراه باشید…

چاپ هلیو یا روتوگراور(چاپ گود):

در این نوع چاپ حروف و تصاویر روی فرم چاپی به صورت گود نقش می بندند. در سیستم چاپ گود، حروف و تصاویری که روی فرم چاپ به صورت گود نقش می بندد، هنگام چاپ سیلندر مرکبی می شود و سپس در تماس با سطح چاپ شونده، مرکب را به آن منتقل می کند. به دلیل استفاده از سیلندر فلزی، این نوع چاپ برای تیراژهای پایین مقرون به صرفه نمی باشد. این نوع چاپ عموما برای چاپ بر روی سطوح نایلونی کاربرد دارد.

چاپ فلکسو (چاپ برجسته):

چاپ فلکسو یا فلکسوگرافی که به آن چاپ برجسته هم گفته می شود. فلکسوگرافی یکی از رایج ترین روش ها برای چاپ بر روی متریال‌های غیر جاذب می‌باشد. چاپ فلکسو به صورت روتاری می‌باشد و روی متریال‌های رول چاپ می‌شود. این نوع چاپ عمدتا جهت چاپ لیبل، فویل، لفاف و چاپ کارتن استفاده می شود.

بسته بندی انعطاف پذیر:

بسته بندی انعطاف پذیر به هر بسته بندی گفته می شود که شکل آن در هنگام پر شدن یا درحین استفاده به راحتی قابل تغییر است. جنس بسته‌بندی انعطاف‌پذیر معمولا از کاغذ، پلاستیک، فویل آلومینیوم و فیلم می باشد و برای چاپ محصولاتی از قبیل: کیسه‌ها، بلیستر داروها، آسترها، روکش‌ها، رول استاک و سایر محصولات انعطاف‌پذیر کاربرد دارد.

فویل آلومینیوم چاپی:

فویل های چاپی از ورقه‌های نازک آلومینیوم به دست می آیند و جهت بسته بندی مواد غذایی و بلیستر داروها استفاده می شوند. امروزه چاپ بر روی فویل های آلومینیوم بسیار پرکاربرد بوده و جذابیت فوق العاده ای دارد.

فیلم چند لایه:

شیوه ای از بسته بندی می باشد که در آن نام و دیتاهای لازم روی بسته بندی منظور (از جنس پلاستیک فشرده) چاپ می شود. فیلم چند لایه از ماده غذایی مقابل فشار یا ضربه محافظت می کند و از ورود عوامل محیطی و باکتریایی جلوگیری می کند. در گذشته فیلم های بسته بندی عموما از جنس پلی پروپیلن و پلی اتیلن بودند. اما امروزه با توجه به تنوع و تفاوت در نیازهای محافظتی محصولات در مقابل عواملی نظیر رطوبت، دی اکسید کربن، اکسیژن و نور از فیلم ها، از مواد دیگری مانند پلی اتیلن ترفتالات و پلی وینیل الکل هم استفاده می شود.

چاپ معکوس یا چاپ از زیر:

در این نوع چاپ، چاپ بر روی بیرونی ترین لایه بصورت معکوس چاپ می شود و با لایه های دیگر لمینت می شود. این چاپ یکی از روش های محبوب جهت بسته بندی صنایع غذایی است چرا که مرکب چاپ با محصول غذایی تماس ندارد.
“چاپ تله” نام دیگر چاپ معکوس است زیرا جوهر بین لایه ها به دام می افتد.

چاپ سطحی یا چاپ از رو:

در این حالت از چاپ بصورت مستقیم روی بالاترین قسمت فیلم بسته بندی انجام می شود و به نسبت چاپ از زیر هزینه کمتری دارد. اما این حالت برای چاپ هایی می باشد که اگر جلوه آن اثر کوتاه مدت داشته باشد، اهمیتی ندارد. البته گاهی برای سختی بیشتر متریال و همچنین افزایش دوام رنگ، از یک پوشش Uv نیزاستفاده می شود.

تست‌های کنترل کیفیت در چاپ:

جهت ارزیابی کیفیت و حتی جلوگیری از هدر رفتن مواد و متریال چاپی لازم است تست هایی حین انجام چاپ صورت پذیرد. این تست ها از زمان طراحی شروع شده و تا زمانی که کالا به دست مشتری برسد ادامه دارد. مهمترین این تست ها شامل ارزیابی چسبندگی مرکب، مقاومت بسته‌بندی، تطبیق رنگ و عملکرد پلمپ محصول نهایی می باشد. برای مثال تست نفوذناپذیری: این تست تقریبا برای تمامی مواد غذایی و گاها مواد غیر غذایی ضروری می باشد. تا از نفوذناپذیری عوامل محیطي به داخل بسته بندی و بالعکس از عدم خروج رطوبت محصول، اطمینان حاصل شود.

آنیلوکس:

آنیلوکس قطعه ای در دستگاه چاپ فلکسو است که برای اندازه‌گیری مقدار مرکب انتقالی به پلیت چاپی کاربرد دارد. رول آنیلوکس بصورت یک سیلندر سخت می باشد که معمولاً از هسته فولادی یا آلومینیوم ساخته شده‌است که خود توسط یک سرامیک صنعتی پوشش داده شده و سطح آن میلیون‌ها حفره(سلول) بسیار ریز دارد.

تیغه دکتر بلید:

این اصطلاح را عموما برای دستگاه های چاپ فلکسو می شنوید. وظیفه این قطعه در دستگاه چاپ این است که مرکب اضافی را از قسمت‌های حکاکی نشده بر روی رول آنیلوکس و دیواره‌های سلولی پاک ‌کند. همچنین از این تیغه ها در فرآیندهای دیگر چاپ و پوشش چاپ نیز استفاده می شود.

عملیات کرونازنی:

سطوح فویل های متالایز و فیلم های پلاستیکی سطح صاف و لغزنده ای دارند و همین مساله از چسبندگی مرکب های چاپ به سطح چاپ شونده جلوگیری می کند. زیرا در ساختار این متریال سطح متخلخلی جهت نفوذ وجود ندارد. و دقیقا همین جاست که با روش کرونا زنی بستری فراهم می شود تا این ویژگی و تخلخل بر روی سطوح فویل و فیلم اصطلاحا کرونا ایجاد شود. در این حالت سطوح فیلم به صورت میکرونی و زبر در می آید تا مرکب به سطح بچسبد.

اشعه مادون قرمز:

در صنعت چاپ از این اشعه در تونل های حرارتی دستگاه ها جهت خشک کردن مرکب چاپی استفاده می شود. شیوه فعالیت اشعه مادون قرمز در فرآیند چاپ، ایجاد گرما می باشد.

اشعه یووی (UV):

چاپ یووی (UV) یا چاپ با اشعه فرابنفش، یکی از روش‌های نوین چاپی است که به وسیله تکنولوژی های خاص و با استفاده از اشعه فرابنفش جوهر روی بر روی سطح چاپی به سرعت خشک می‌شود. و این موضوع باعث افزایش کیفیت، دوام و مقاومت بالای چاپ می‌شود. معمولا از این روش می توان جهت چاپ بر روی انواع متریال‌ها مانند کاغذ، پلاستیک، فلز و شیشه ستفاده کرد.

الکل ایزوپروپانول:

این نوع الکل پر کاربرد و جهت مصارف چاپی می باشد. الکل ایزوپروپانول سبب افزایش کیفیت چاپ می شود همچنین دارای مزایای دیگر از جمله:
-کاهش کشش سطحی
-افزایش غلظت محلول مرطوب کننده
-جلوگیری از امولسیون
-جلوگیری از رشد باکتری قارچ در محلول
-ممانعت از چرب شدن نوردها

امباس یا برجسته سازی:

برجسته سازی، با اعمال فشار برروی فویل یا کاغذ با استفاده از قالب های سنبه و ماتریس انجام می شود. جنس این قالب ها از مس، یا مواد فتوپلیمر سخت بوده و به صورت نرو ماده گی ساخته می شود. این عملیات معمولا ازطریق ماشین های لترپرس یا دایکات انجام می شود .انجام امباس نه تنها ظاهری لوکس به متریال می دهد بلکه در متریالی چون فویل سبب عدم چسبیدن فویل ها بر روی یکدیگر می شود.

پرکننده ها:

پرکننده ها بصورت پودر جهت تنظیم سیالیت، به مرکب افزوده می شود. پر کننده ها معمولا سفید یا بی رنگ می باشند.

پیچازی:

رنگ ها معمولا از در کنار هم قرار گرفتن ترام های رنگی در کنار یکدیگر حاصل می شوند. و همین ترام ها شکل چاپی نهایی را برای ما میسازند. در چاپ، هر ترام مقادیر مشخصی دارد. اگر دو شبکه رنگی با زاویه ترام نامیزان کنار یکدیگر قرار بگیرند، در چاپ اثری نامطلوب می گذارند که اصطلاحا به آن پیچازی شدن می گویند. معمولا این مشکل در مرحله لیتوگرافی پیش می آید.

پیگمنت:

پیگمنت عبارت است از پودرهای رنگی که برای ساخت مرکب استفاده می شود. پیگمنت در رزین حل نمی شود بلکه درآن پخش می گردد.

ترام گذاری هافتون :

در چاپ پیکسل های رنگی در طرح به شکل نقطه در می آیند. و هرچه ترام آن ضعیفتر باشد نقاط موجود در چاپ از هم فاصله بیشتری می گیرند. (فواصل منظم اما ترام هایی با سایزهای متفاوت)

تصاویر پیکسلی:

به آن دسته از تصاویر دیجیتال گفته می شود که از شبکه ای شطرنجی موسوم به پیکسل تشکیل شده باشند .

تصاویر خاکستری(Grayscale Image):

به تصویر غیر رنگی و سیاه و سفید اطلاق می شود که سایه های تصویر در قسمت های روشن و تیره با ترنالیته های خاکستری نمایش داده می شوند.

طرح های برداری یا وکتور:

طرح های برداری یا وکتوری تصاویری وکتوری بصورت لایه باز بوده و فاقد رزولوشن است. این شاخصه امتیازی محسوب می شود تا بتوان طرح های برداری را تا بی نهایت بدون افت کیفیت، بزرگ کرد.

تکنولوژی کامپیوتر به پلیت:

این تکنولوژی دستاوردی جدید می باشد درجهت کوتاه کردن مراحل پیش از چاپ برای تولید مستقیم پلیت. در این روش مرحله فیلم لیتوگرافی حذف می گردد. این امر با سیستم های ctp اجرایی شده است. این تکنولوژی زمان آماده سازی کار چاپی را کاهش داده و همچنین دقت در ظهور پلیت را بالا می برد.

تونر:

پیگمنتی برای ماسک کردن و یا اصلاح یک رنگ ناخواسته در مرکب چاپ است.

چاپ تماسی:

به کلیه روشهای چاپ متعارف، که درآنها فشارمکانیکی نسبتا زیادی بر سطح چاپ پذیر وارد میشود، از جمله چاپ افست، سیلک اسکرین، گود و برجسته،چاپ تماسی گفته می شود.

چاپ مستقیم:

دراین نوع چاپ، سطح چاپ شونده با فرم چاپ تماس مستقیم پیدا میکند. از جمله این چاپ ها: لترپرس ، کلیشه ، طلاکوب ، فلکسو ، گراور می باشد.

چاقی ترام:

چاق شدن ترام سبب تیرگی در قسمت های روشن‌تر و پرشدن در نواحی تیره‌ترمی شود. از جمله دلایل بزرگ شدن ترام، می توان به بالا بودن دمای ظهور فیلم و یا طولانی شدن ظهور در مرحله لیتوگرافی اشاره کرد.

چروک شدن:

رطوبت غیریکنواخت درکاغذ باعث شده تا سند چاپی درقسمت های لبه کاغذ و پشت تصویرهای چاپ چروک و موج دار شود. معمولا جهت پیشگیری از این مشکل قبل از بازکردن واستفاده از کاغذ، باید مدتی کاغذ را درمحیط قرار دهند تا درجه حرارت محیط وکاغذ با هم یکی شود.

چسبناکی مرکب چاپ :

این حالت معمولا درچاپ عکس و تصاویر فول رنگ و اغلب برروی کاغذهای از جنس مات رخ می دهد.دراین حالت مرکب دیر خشک شده و بیش از زمان لازم بر سطح کاغذ بصورت مرطوب باقی می ماند. همین امر سبب پشت زدن مرکب و یا مالیده شدن رنگ بر روی پشت کاغذ بعدی می شود .

چسبندگی مرکب چاپ:

این اصطلاح برای زمانی به کار می رود که اجزای تشکیل دهنده مرکب به همدیگر می چسبد.این اتفاق هنگام چاپ بر روی کاغذ و البته چاپ چند رنگ روی همدیگر مطرح است. مقاومت فیلم مرکب روی لاستیک اگر ویسکوزیته لازم را نداشته باشد سبب از هم گسیختگی رنگ می شود. همین امر وضوح چاپ را از بین می برد و برعکس آن اگر زیاد باشد اصطلاحا ست آف یا عدم همپوشانی رنگ اتفاق می افتد.

خال زدن یا سفیدی زدن طرح:

به نقاط خالی ایجاد شده برروی تمپلات رنگ طرح چاپی، اصطلاحا خال زدن یا سفیدی زدن می گویند. این اتفاق معمولا در اثر انتقال ذرات مرکب، یا ذرات کاغذ ازطریق پارچه نورد، آب و یا نوردهای مرکب به سطح چاپ شونده ایجاد می شود.
این مشکل ممکن است در اکثر روش های چاپی رخ دهد. ازجمله راه های حل این مشکل: تعویض مرکب، تعویض پارچه نورد آب، نصب واسطه پاک کننده لاستیک و پاک کردن آلودگی های سطح دستگاه می باشد. گاها ممکن است مشکل از متریال چاپی باشد.

دانسیته:

میزان تیرگی یا روشنی رنگ یک ناحیه دانسیته گفته می شود و براساس میزان جذب یا عبورنورازآن ناحیه اندازه گیری می شود.

دانسیته مرکب تنپلات:

ترام 100% را ، دانسیته مرکب تنپلات می گویند.

دانسیتومتر:

دنسیتومتر ابزاری برای اندازه گیری دانسیته نقاط مختلف فیلم یا کارچاپی می باشد.

رزین:

رزین ها مواد چسبناکی هستند که باعث چسبیدن مواد مرکب به هم می شوند. رزین همچنین باعث چسبیدن مرکب به بستر چاپ می شود. این ماده باعث افزایش براقیت، پایداری در مقابل گرما، موادشیمیایی و آب می شود. در هر مرکب معمولا بیشتر از یک نوع رزین استفاده می شود که مهمترین آنها اکریلیک ها، الکیدها، کتونها، اکسپوسیدها، فنولیکها و رزین های ساینده می باشند.

رنگ های پروسس:

به سه رنگ اصلی چاپ یعنی رنگهای ، سایان ، مژنتا ، زرد رنگهای پروسس می گویند . در بهترین حالت هر کدام از این رنگ ها ، یک سوم نور را جذب می کنند و دو سوم دیگر را بازتاب می‌کنند.

رو و پشت کاغذ:

هر کاغذی دو رو دارد که یک طرف آن روی اصلی می باشد و بهترین کیفیت چاپ بر روی آن رخ می دهد. روی کاغذ آن طرفی است که درکارخانه کاغذسازی بطرف نمد قرارمی گیرد و معمولا صاف تراست، پشت کاغذ آن طرفی است که درکارخانه زیرکار و روی آبکش قرارمی گیرد.

شطرنجی شدن تصویر (پیکسلی شدن):

این اصطلاح زمانی استفاده می شود که تصویر چاپی شما بی کیفیت و بصورت شطرنجی شده باشد. این اتفاق ناشی ازکم بودن تعداد پیکسل و درنتیجه بزرگ بودن اندازه هر پیکسل است.

فرمت پی دی اف:

یک فرمت استاندارد درسیستم های پیش ازچاپ و چاپ است که با حفظ کیفیت و ذخیره سازی کلیه داده های طرح، از پرکاربردترین فرمت ها جهت بایگانی و به ویژه ارسال طرح به چاپخانه ها می باشد.

کاغذکرافت :

این نوع کاغذها عمدتاازخمیرسفید نشده که به روش سولفات آماده می گردد، ساخته می شود. کاغذ کرافت ازنظرمقاومت مکانیکی محکم ترین خمیر را دارد. و اغلب به عنوان کاغذهای بسته بندی مصرف می شوند.

گوناگونی رنگ:

تغییرات ناخواسته رنگ در طول چاپ را گوناگونی رنگ می گویند. این اتفاق ناشی از علل مختلفی است از جمله: چاقی ترام، همپوشانی رنگ ها، نوع کاغذ، یکنواخت نبودن فشار رنگ و یا خرابی تغذیه مرکب.

لبه برش:

خطی است که بر اساس آن ماشین برش، فرمهای چاپ شده را پس از تا برش میزند.

لوپ / ذره بین:

ذره بینی است که برای کنترل و تشخیص درصد ترام فیلم و کار چاپی استفاده می شود. فاصله استاندارد پایه تا شیشه ذره بین به اندازه ای است که تصویر کاملا واضح بوده و لوپ انواعی داردکه دارای قدرت بزرگ نمایی های متفاوتی می باشد.

مُد رنگ آر جی بی (RGB):

مد رنگی غیر چاپی است که شامل سه رنگ آبی (Blue)، سبز (Green) و قرمز (Red) می باشد. و تنها از طریق اسکنرها ، مانیتورها و هر دستگاه سخت افزاری دیگری که برای تولید رنگ از نور استفاده کنند ، قابل مشاهده است.

مُد رنگ سی ام وای کا (CMYK):

پرکاربرد ترین مد رنگی در صنعت چاپ می باشد که شامل چهار رنگ مرکب اصلی سایان(Cyan) مژنتا (Magenta) زرد (Yellow) و مشکی (Black) می باشد و سایر رنگ هااز ترکیب همین چهار رنگ مرکب اصلی چاپ می شوند.

مرکب (Ink):

مرکب چاپ اصلی ترین ماده مصرفی است که جهت تشکیل یک تصویر چاپ شده روی یک جنس چاپی استفاده می شود.
مرکبهای چاپی خود دو دسته هستند. نوع مایع مرکب جهت مصرف چاپ فلکسو و روتوگراور و مرکب خمیری و غلیظ جهت چاپ افست.

مرکب گراور:

مرکبی بسیار روان می باشد، بطوریکه خیلی سریع بر روی حفره های پلیت می نشیند.

مرکب یووی:

به گروهی ازمرکب ها می گویند که از لحاظ شیمیایی نسبت به نور ماوراء بنفش حساس بوده و پس از چاپ بلافاصله با مواجه شدن با نور ماوراء بنفش، واکنشهای شیمیایی درآن صورت پذیرفته و منجر به سخت تر شدن مرکب می گردد.

میکرومتر:

ابزار دقیق اندازه گیری، برای سنجش ضخامت کاغذ، آسترلون، فیلم و سایر اجسام ظریف بکار می رود.

هافتون (Halfton):

هافتون به فیلمهای ترام دار (به معنی نیم سایه) گفته میشود،کارهایی که دارای خاکستری های مختلف بوده و توسط ترام، تجزیه و برای چاپ آماده می گردند.

ورنی:

نوعی مرکب بی رنگ چاپ است کهدرآن پیگمنتی وجود ندارد و بعنوان پوششی محافظ یا ایجاد جلوه های خاص بر روی سطح چاپ شده قرارمی گیرد.

ویسکوزیمتر:

دستگاهی است برای اندازه گیری غلظت مرکب که معمولا در آزمایشگاه های مرکب سازی استفاده می شود.

یووی:

چاپ یو وی به چاپی گفته می شود که اشعه ماورای بنفش درفرآیند خشک شدن آن نقش اساسی دارد. این نوع چاپ جدای ازایجاد حس بصری زیبا، باعث تشکیل لایه ای محافظ برروی کارچاپی می باشد. (ازطیف نوری ماوراء بنفش، درمراحل پیش ازچاپ، چاپ و پس ازچاپ هم استفاده می شود)

لمینت اکستروژن:

همان فرآیند لمینت است که طی آن لایه‌های جداگانه مواد بسته‌بندی چند لایه با اکسترود کردن یک لایه نازک از رزین مصنوعی مذاب را، در بین لایه‌ها به یکدیگر لمینت می کند.

مقاومت شیمیایی:

تخمین توانایی مقاومت شیمیایی یک ماده برای حفظ کاربرد و ظاهر پس از تماس با عوامل شیمیایی می باشد. مقاومت شیمیایی برای اطمینان از این است که هیچ فعالیت شیمیایی قابل توجهی بین مواد چاپی وجود نداشته باشد.

آسپتیک:

در بسته بندی مواد غذایی آسپتیک یعنی“عاری از مواد سپتیک یا باکتری های مولد بیماری”. در پردازش و بسته بندی مواد غذایی، آسپتیک صفتی است که سیستم مورد استفاده برای بسته بندی مواد غذایی را به صورت استریل توصیف می کند.

مانع:

در بسته بندی، این اصطلاح بیشتر برای توصیف توانایی یک ماده برای توقف یا تاخیردرعبور گازهای جوی، بخار آب و مواد فرار طعم و عطر مواد غذایی استفاده می شود. یک ماده مانع، ماده ای است که برای جلوگیری از نفوذ آب، روغن، بخار آب یا گازهای خاص، به میزان مشخص، به میزان دلخواه طراحی شده است.

دلمینه شدن یا لایه لایه شدن:

جدا شدن یا شکافتن لایه های لمینت ناشی از عدم چسبندگی یا ناکافی بودن چسب لمینت و … را دلمینه شدن می گویند.

اتصال عرضی:

یک تکنیک تبدیل فیلم که در آن زنجیره های پلیمری به یک شبکه متصل می شوند تا پایداری و استحکام حرارتی لفاف را افزایش دهند.

و اما این مقاله به تمامی اصطلاحات چاپی نپرداخته است. چون این اصطلاحات بی شمار هستند و از ظرفیت مقاله خارج می باشد. اما می توانید اطمینان حاصل کنید که مواردی که عنوان شد، مهمترین و تخصصی ترین اصطلاحات چاپی رایج در ایران است.
مجموعه لفاف کاسپین در امر طراحی چاپ، پانچ و امباس فویل لبنی و بلیستر دارویی و همچنین ساخت کلیشه برای ظروف لبنی و غیر لبنی (پلاستیکی) جهت افست خشک، بصورت دقیق و تخصصی آماده خدمت رسانی به مشتریان گرامی می باشد. جهت آشنایی با خدمات مجموعه و مشتریانی که به ما اعتماد کرده اند، کلیک کنید.